Nieuwe stroming in de maatschappij en in bedrijven
Veroorzaakt door het internet en social media weten we veel meer van alles wat er in de wereld gebeurt. Met wifi en een smart phone hebben we op elk moment de beschikking over meer informatie dan elk kabinet, inclusief alle ministeries in het pre-internettijdperk. We worden niet alleen bewuster, maar ook actiever. Vliegen wordt een thema, we roeren ons als de Albert Heijn met plastic gevulde hamsterbollies lanceert en maken via Follow This een vuist voor een duurzaam Shell. We kennen de wereld, de vraagstukken en de effecten van onze manier van leven daarop. De tendens is duidelijk: wegkijken is er niet meer bij. Niet meer in de maatschappij en (straks) ook niet meer in de boardroom.
Spiegel van het maatschappelijk sentiment
De mode is vaak, net als de popcultuur, een mooie spiegel van het maatschappelijk sentiment. En daar zien we: maatschappelijk bewustzijn is hot. Grote logo’s en prints op kleding, protestmarsen in reclamecampagnes over gelijkheid, het klimaat, de Trump-regering en feminisme zijn geen uitzondering. Afgelopen maand schreef modemagazine Vogue: ‘De mode is in decennia niet zo woke geweest’. Het online woordenboek van Merriam-Webster legt het even uit: ooit een Afrikaans-Amerikaanse term voor sociale rechtvaardigheid staat woke tegenwoordig voor sociaal bewustzijn, weten wat er aan de hand is in de maatschappij. En waar veel modehuizen de thema’s symbolisch oppakken, begaf Nike zich recent nog een stukje verder op het terrein van het maatschappelijke debat. De campagne met voormalig quarterback Colin Kaepernick in de hoofdrol is niemand ontgaan. We zijn bewuster én activistischer dan ooit.
Maatschappelijk protest staat centraal in de Gucci-herfstcampagne ‘Dans les Rues’
Einde van de collectieve naïviteit
We zijn aan het einde gekomen van de maatschappelijke naïviteit en ons bewuster dan ooit van wat er speelt in de wereld om ons heen. Ongelijkheid, oorlogen, milieuvraagstukken… het was niet dat die in het verleden niet speelden, maar het bleef meer op afstand en was minder gecompliceerd. Bij de Golfoorlog in de jaren 90 was één filmpje van een huilende verpleegster in Koeweit genoeg om de harten van de Amerikanen te winnen en achter een militair ingrijpen te scharen. En hoewel we daar misschien nog een link met olie zagen, legden we zeker geen link met ons eigen gedrag.
De komst van internet en vooral van social media heeft dat definitief veranderd. We weten veel meer. We weten niet alleen de prijs van een vliegticket, maar kennen ook de prijs van een vlucht voor het milieu. We zien de plastic soep – misschien niet tijdens een dagje strand in de Noordzee, maar via talloze beelden wel in de oceanen. We kijken niet meer weg. Het leeft niet alleen onder hipsters en millennials, we worden ons collectief bewuster van onze verantwoordelijkheid. En laten onze stem horen. In collectieven als Follow This – om Shell te bewegen tot verduurzaming. Via social media om Albert Heijn te laten weten dat we geen hamsterbollies willen. En de voorbeelden nemen in hard tempo toe.
Ook organisaties moeten van hun eiland af
We staan pas aan het begin van dit nieuwe collectieve bewustzijn en verantwoordelijkheidsbesef. Maar waar de maatschappij de naïviteit al behoorlijk voorbij is, is het bedrijfsleven zich er nog minder bewust van. Hoewel de betekeniseconomie, de Why, en purpose er goed ingeburgerd zijn, leven veel organisaties nog steeds op de eilanden die ‘markt’ of ‘sector’ heten en waarin een eigen werkelijkheid geldt. Dat wordt in de toekomst echt anders. Iedere organisatie zal zich moeten afvragen waar hij staat. Niet in de markt, maar in de maatschappij. Op 22 november gaan we bij de lancering van de Inspirerende 40 2018 zien dat de organisaties die dát doen, eindigen in de top van de ranking. Dat zijn de organisaties die medewerkers weten te inspireren tot actie. En de markt weten te inspireren tot reactie. De hele werkelijkheid onder ogen zien… het begint al normaal te worden in de maatschappij, in de toekomst is het ook de tendens in de boardrooms.